Hướng dẫn chi tiết bảo trì và vệ sinh cân định lượng đúng cách

Cân định lượng đóng vai trò quan trọng trong các ngành sản xuất như thực phẩm, dược phẩm, hóa chất… nhờ khả năng đảm bảo chính xác khối lượng nguyên liệu, từ đó kiểm soát chất lượng và tối ưu quy trình. Tuy nhiên, nếu không được bảo trì và vệ sinh định kỳ, thiết bị dễ bị sai số, giảm hiệu suất và nhanh hỏng hóc. Hãy cùng Huỳnh Long tham khảo ngay cách bảo trì, vệ sinh cân định lượng dễ hiểu và hoàn toàn có thể áp dụng ngay để giúp bạn duy trì cân luôn hoạt động ổn định và bền bỉ nhất nhé!

Mục lục

Tại sao phải bảo trì và vệ sinh cân định lượng công nghiệp?

Giữ độ chính xác và hiệu suất cân

Cân định lượng đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát định lượng nguyên liệu, đảm bảo mỗi mẻ sản xuất tuân thủ đúng công thức và tiêu chuẩn kỹ thuật. Nếu cân hoạt động sai lệch, chỉ cần một sai số nhỏ cũng có thể dẫn đến sai lệch trong tỷ lệ pha trộn, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm đầu ra, gây lãng phí nguyên liệu hoặc thậm chí làm hỏng cả dây chuyền sản xuất. Bảo trì và hiệu chuẩn định kỳ giúp duy trì độ chính xác cao, đảm bảo cân luôn vận hành ổn định và đáng tin cậy.

Gia tăng tuổi thọ thiết bị

Cân định lượng công nghiệp thường xuyên chịu tải trọng lớn và hoạt động liên tục trong môi trường khắc nghiệt. Việc bảo trì đúng cách như kiểm tra linh kiện, bôi trơn, làm sạch bộ phận cảm biến, giúp giảm hao mòn cơ học, phát hiện sớm các dấu hiệu hỏng hóc và ngăn chặn sự cố nghiêm trọng xảy ra. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể kéo dài tuổi thọ thiết bị, tiết kiệm chi phí sửa chữa và thay thế không cần thiết.

Đảm bảo vệ sinh – an toàn – tuân thủ GMP/HACCP

Đặc biệt trong ngành thực phẩm, dược phẩm hay hóa chất, vệ sinh thiết bị là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo an toàn cho sản phẩm và sức khỏe người tiêu dùng. Việc vệ sinh cân định kỳ giúp loại bỏ bụi bẩn, dư lượng nguyên liệu và ngăn ngừa nhiễm chéo. Đồng thời, đây cũng là một phần quan trọng trong việc tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế như GMP hay HACCP. Thiết bị sạch sẽ không chỉ giúp tránh rủi ro vi phạm quy định mà còn nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường.

Lý do nen bảo trì cân định lượng — Việc bảo trì và vệ sinh cân định lượng là yêu cầu thiết yếu trong vận hành sản xuất hiện đại

Phân loại cân định lượng trong công nghiệp hiện nay

Cân định lượng dạng hạt

Đây là loại cân chuyên dùng để định lượng các vật liệu có kích thước hạt như gạo, ngũ cốc, đậu, cà phê… Thiết bị thường sử dụng cơ chế rung để đưa nguyên liệu xuống khay cân và xả qua cửa định lượng.

Cần kiểm tra thường xuyên bộ phận rung và cửa xả, nơi dễ bám bụi hoặc kẹt nguyên liệu sau thời gian dài vận hành. Việc vệ sinh định kỳ giúp cân hoạt động trơn tru, không bị gián đoạn.

Cân định lượng dạng bột

Phục vụ cho các ngành sản xuất bột mì, bột sữa, hóa chất dạng mịn… Cân dạng bột thường đi kèm hệ thống cấp liệu trục vít hoặc van quay.

Do đặc tính dễ bám dính và tắc nghẽn, hệ thống cấp liệu cần được vệ sinh kỹ lưỡng, đặc biệt tại các điểm tiếp xúc giữa nguyên liệu và bề mặt kim loại. Bảo trì giúp ngăn chặn hiện tượng đóng cục hoặc sai số khi cân do dòng chảy không ổn định.

Cân định lượng dạng lỏng

Ứng dụng phổ biến trong đóng chai dầu ăn, nước mắm, hóa mỹ phẩm lỏng như nước rửa tay, nước giặt… Cân dạng lỏng thường sử dụng bơm định lượng hoặc van điện từ để điều tiết lượng nguyên liệu.

Cần đặc biệt lưu ý đến hệ thống van, ống dẫn dễ đóng cặn hoặc rò rỉ nếu không được vệ sinh thường xuyên. Việc bảo trì đúng cách giúp đảm bảo độ chính xác và tránh nhiễm khuẩn chéo, đặc biệt trong ngành thực phẩm và dược phẩm.

Ứng dụng trong thực phẩm, dược phẩm, hóa chất, nông nghiệp

Mỗi ngành ứng dụng cân định lượng đều có yêu cầu khác biệt:

Thực phẩm: Ưu tiên vệ sinh sạch sẽ, không để tồn dư nguyên liệu, dễ phát sinh nấm mốc nếu bảo trì kém.
Dược phẩm: Tuân thủ nghiêm ngặt theo chuẩn GMP, yêu cầu thiết bị sạch tiệt trùng, không để sai số dù nhỏ.
Hóa chất: Cân phải chịu được tính ăn mòn, cần kiểm tra vật liệu tiếp xúc, tránh rò rỉ.
Nông nghiệp: Thường dùng cho phân bón, thức ăn chăn nuôi, yêu cầu hệ thống cân bền bỉ, dễ vận hành trong môi trường bụi.

Các loại cân định lượng trong công nghiệp — **Cân định lượng CWA 3000** là lựa chọn hàng đầu cho tất cả sản phẩm đóng gói sẵn dưới dạng khô hoặc ướt

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết các loại cân định lượng:

Tiêu chí	Cân định lượng dạng hạt	Cân định lượng dạng bột	Cân định lượng dạng lỏng
Nguyên liệu điển hình	Gạo, ngũ cốc, cà phê, đậu, phân bón hạt	Bột mì, bột sữa, hóa chất dạng bột	Dầu ăn, nước mắm, hóa mỹ phẩm lỏng, dung dịch
Cơ chế cấp liệu phổ biến	Rung, băng tải, cửa xả cơ khí	Trục vít, van quay, rung nhẹ	Bơm định lượng, van điện từ
Đặc điểm nguyên liệu	Chảy tự do, không dính, không đóng cục	Dễ bay bụi, dễ bám dính, có nguy cơ tắc nghẽn	Dễ đóng cặn, dễ nhiễm khuẩn nếu không vệ sinh tốt
Khó khăn thường gặp	Kẹt hạt tại cửa xả, rung yếu gây sai số	Tắc cấp liệu, sai số do bột không rơi đều	Đóng cặn van, rò rỉ chất lỏng
Yêu cầu vệ sinh, bảo trì	Làm sạch bề mặt rung, kiểm tra cơ cấu cửa xả	Vệ sinh kỹ hệ thống trục vít, chống bám bột	Làm sạch ống dẫn, khử khuẩn, kiểm tra van thường xuyên
Ứng dụng ngành	Thực phẩm, nông nghiệp, hóa chất dạng hạt	Thực phẩm, dược phẩm, hóa chất	Thực phẩm, mỹ phẩm, hóa chất lỏng, dược phẩm
Yêu cầu đặc biệt	Cân nhanh, chịu bụi	Chống bụi, kín khí, sai số nhỏ	Chống ăn mòn, chống rò rỉ, vệ sinh tiệt trùng
Tần suất cần vệ sinh, bảo trì	Trung bình, tùy theo nguyên liệu	Cao, do dễ gây kẹt hoặc sai số	Rất cao, đặc biệt trong môi trường sạch (GMP/HACCP)

Lịch bảo trì cân định lượng theo chu kỳ chuẩn

Bảo trì hàng ngày

Đảm bảo cân định lượng vận hành ổn định trong suốt quá trình sản xuất hằng ngày, ngăn ngừa các sự cố nhỏ phát sinh từ bụi bẩn, nguyên liệu tồn dư hoặc thao tác sai lệch. Đồng thời giữ bề mặt thiết bị sạch sẽ, giúp nâng cao tuổi thọ và duy trì vệ sinh trong khu vực sản xuất.

Kiểm tra nhanh hoạt động máy: Bật thiết bị, kiểm tra thời gian đáp ứng, quan sát âm thanh và độ rung bất thường.
Vệ sinh sơ bộ:Lau chùi bề mặt cân, phễu chứa, vùng tiếp xúc nguyên liệu bằng khăn khô hoặc khăn ẩm nhẹ (tùy theo loại nguyên liệu). Đặc biệt quan tâm đến khu vực có nguy cơ bám bụi, bột hoặc cặn.

Lưu ý: Không xịt nước trực tiếp vào bảng điều khiển hoặc các linh kiện điện tử.

Bảo trì hàng tuần

Phát hiện và xử lý sớm các dấu hiệu sai lệch về định lượng hoặc các khu vực dễ bám dính nguyên liệu gây ảnh hưởng đến hoạt động của cân. Đồng thời đảm bảo độ chính xác và an toàn vệ sinh trước khi tiếp tục chu kỳ sản xuất kế tiếp.

Vệ sinh sâu khu vực cấp liệu: Tháo bộ phận rung, van xả, trục vít (nếu có) để làm sạch bằng dụng cụ phù hợp. Đảm bảo không để sót nguyên liệu lâu ngày gây tắc nghẽn.
Kiểm tra độ chính xác: Dùng quả cân chuẩn để xác minh sai số. Nếu phát hiện sai lệch vượt ngưỡng cho phép, nên thực hiện hiệu chuẩn hoặc báo kỹ thuật viên xử lý.

Bảo trì hàng tháng

Duy trì độ chính xác của thiết bị và phát hiện sớm các lỗi tiềm ẩn trong hệ thống cân. Đây là giai đoạn cần thiết để thực hiện hiệu chuẩn định kỳ, đảm bảo thiết bị vẫn hoạt động đúng theo tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu sản xuất.

Hiệu chuẩn cân: Tiến hành hiệu chuẩn theo quy trình của nhà sản xuất hoặc tiêu chuẩn nội bộ (có thể sử dụng dịch vụ hiệu chuẩn bên ngoài nếu cần độ chính xác cao).
Kiểm tra cảm biến và mạch điều khiển:Đảm bảo loadcell không bị nứt, hư hỏng cơ học hoặc oxi hóa. Kiểm tra dây tín hiệu, board điều khiển, nguồn cấp điện.

Bảo trì hàng quý và hàng năm

Đánh giá tổng thể tình trạng vận hành của cân định lượng. Kiểm tra toàn bộ hệ thống để phát hiện linh kiện xuống cấp, hư hỏng tiềm tàng và tiến hành thay thế định kỳ nhằm phòng tránh rủi ro, nâng cao tuổi thọ thiết bị và đảm bảo sản xuất không gián đoạn.

Kiểm tra toàn bộ hệ thống điện và khí nén:Bao gồm tủ điều khiển, nguồn điện, dây tín hiệu, van điện từ, hệ thống cấp khí (nếu có).
Thay thế linh kiện dễ hao mòn: Kiểm tra và thay ron cao su, vòng bi, bạc đạn, dây đai… nhằm phòng tránh sự cố bất ngờ trong vận hành.
Đánh giá tổng thể: Đề xuất nâng cấp phần mềm điều khiển nếu phiên bản cũ có lỗi, hoặc thiết kế lại vị trí lắp đặt nếu phát hiện rung chấn không phù hợp.

Hướng dẫn bảo trì cân định lượng — Việc xây dựng lịch bảo trì định kỳ giúp duy trì hiệu suất và độ chính xác của cân định lượng, kéo dài tuổi thọ thiết bị, giảm thiểu rủi ro

Quy trình vệ sinh cân định lượng đúng cách

Bước 1 – Ngắt nguồn và tháo rời bộ phận

Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người thực hiện vệ sinh và bảo vệ các linh kiện điện – cơ khỏi hư hỏng.

Ngắt toàn bộ nguồn điện trước khi thao tác, bao gồm cả nguồn cấp cho bảng điều khiển và thiết bị cấp liệu (nếu có).
Tháo rời các bộ phận tiếp xúc nguyên liệu, như phễu, cửa xả, bộ rung, máng cấp liệu… theo đúng hướng dẫn kỹ thuật.

Lưu ý an toàn: Tránh tiếp xúc trực tiếp với dây điện, motor hoặc cảm biến khi chưa đảm bảo nguồn đã tắt hoàn toàn. Đeo găng tay và kính bảo hộ trong suốt quá trình thao tác.

Bước 2 – Vệ sinh từng bộ phận

Làm sạch hoàn toàn bụi bẩn, cặn nguyên liệu bám dính mà không gây ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của thiết bị.

Dụng cụ chuẩn bị:

Cọ mềm, bàn chải nhỏ để làm sạch các khe hẹp.
Khăn vải mềm, sạch, không xơ.
Dung dịch vệ sinh trung tính (pH ≈ 7), phù hợp với thực phẩm/dược phẩm nếu cần.

Lưu ý quan trọng:

Không sử dụng nước xịt áp lực cao, vì có thể làm nước thâm nhập vào các bộ phận điện tử hoặc cảm biến.
Tránh dùng hóa chất có tính axit hoặc kiềm mạnh, có thể gây ăn mòn linh kiện kim loại hoặc làm hỏng lớp phủ bề mặt.

Bước 3 – Làm khô, lắp ráp và kiểm tra lại

Đảm bảo thiết bị khô ráo hoàn toàn và sẵn sàng vận hành trở lại với độ ổn định cao.

Sấy khô hoàn toàn tất cả các bộ phận đã vệ sinh bằng khăn khô hoặc khí nén (áp suất thấp). Tuyệt đối không để nước đọng lại, đặc biệt trong các khe nối hoặc khu vực gần loadcell.
Lắp ráp lại các bộ phận theo đúng trình tự kỹ thuật, đảm bảo không để sót ốc vít, ron cao su hoặc gắn sai vị trí.
Chạy thử không tải để kiểm tra lại toàn bộ hệ thống, xác minh các thông số hoạt động trước khi đưa vào sử dụng thực tế.

Quy trình vệ sinh và bảo trì cân định lượng — Quy trình vệ sinh nên được đào tạo cho nhân sự vận hành và thực hiện định kỳ theo kế hoạch bảo trì